Tarihi kayıtlara yansıyan bu görseller, Atatürk’ün naaşının İstanbul’daki Dolmabahçe Sarayı’ndan başlayıp, Ankara'daki Etnografya Müzesi'ndeki geçici kabrine nakledilmesine kadar uzanan ve iki gün süren hüzünlü yolculuğun her anını ölümsüzleştiriyor.

Bu anma yılında, arşiv fotoğrafları; Türk milletinin, çağdaş bir devletin temellerini atan liderine nasıl bir saygı ve hüzünle veda ettiğini, nesillere aktarılacak eşsiz bir tarihi belge olarak sunuyor.

İstanbul’un Gözyaşları Arasında: Dolmabahçe’den Sarayburnu’na

Atatürk’ün naaşının ebediyete uğurlanma süreci, 19 Kasım 1938 Cumartesi sabahı erken saatlerde başladı. AA muhabirinin TBMM arşivinden derlediği detaylara göre;

Saat 08.10’da, Dolmabahçe Sarayı’nda kılınan cenaze namazının ardından, naaş saat 08.30’da General Fahrettin Altay komutasındaki askeri kortej eşliğinde top arabasına konularak Saray’dan çıkarıldı. Kortejde dönemin Başbakanı Mahmut Celal Bayar başta olmak üzere, TBMM Heyeti ve tüm devlet erkanı yer aldı.

Naaşı taşıyan top arabası, saat 09.10’dan itibaren Kabataş, Tophane, Karaköy ve tarihi Galata Köprüsü üzerinden Eminönü istikametine doğru ilerledi. Köprüden geçiş sırasında çekilen ve bir ulusun gözyaşlarını özetleyen fotoğraflar, bu anların tarihi önemini vurguluyor. İstanbul halkı, son kez gördükleri liderlerine veda etmek için cadde ve sokakları hınca hınç doldurmuştu.

Manisa İl Milli Eğitim Müdürlüğü: “Atamızı Rahmet ve Şükranla Anıyoruz”

Denizlerin Ardından Başkente Uzun Veda

Top arabasıyla Sarayburnu’na ulaşan Atatürk’ün naaşı, saat 12.30’da Zafer torpidosuna, oradan da Selimiye Kışlası açıklarında bekleyen tarihi Yavuz zırhlısına nakledildi. Yavuz, saat 14.00’te İzmit’e doğru hareket etti. Ulusal Mücadele'nin simgelerinden olan bir geminin, Cumhuriyetin kurucusunu son yolculuğuna taşıması, tarihi bir simge anlamı taşıyordu.

Türk ve yabancı savaş gemilerinin eşlik ettiği Yavuz zırhlısı, saat 19.30’da İzmit Limanı’na yanaştı. Gemi, saatler süren deniz yolculuğu boyunca hüzünlü bir silüetle ilerlerken, akşam saat 20.30’da naaş, İzmit İstasyonu’nda özel trene nakledildi. Saat 21.00’de ise özel tren, Atatürk'ün kurucusu olduğu ve büyük önem verdiği başkenti Ankara’ya doğru yola çıktı.

Ankara’da Sessiz Karşılama ve Halkın Vefası

Tren, 20 Kasım 1938 Pazar günü saat 10.00’da Ankara İstasyonu’na ulaştı. Türkiye Cumhuriyeti’nin kalbinde, Atatürk’ü karşılayanlar arasında Cumhurbaşkanı Mustafa İsmet İnönü, TBMM Başkanı Mustafa Abdülhalik Renda ve Başbakan Mahmut Celal Bayar’ın yanı sıra, yabancı ülke temsilcileri ve sonsuz bir halk kitlesi bulunuyordu.

Naaş, top arabasına konularak saat 10.40’ta istasyondan ayrıldı ve saat 11.30’da TBMM binası (İkinci Meclis/Cumhuriyet Müzesi) önüne getirilerek katafalka yerleştirildi. Saat 13.00’ten itibaren halkın Atatürk’ün naaşı önünde saygı geçişi yapmasına izin verildi. Uzun kuyruklar oluşturan vatandaşların ihtiram geçişleri gece yarısına kadar sürdü. Bu anlar, milletin liderine duyduğu vefayı ve bağlılığı en net şekilde gösteren kareler olarak hafızalara kazındı.